Hulewicz Anna Ducraine Halka (pseud.)

“La femme polonaise. Esquisse historique”. Préface par Henry Bicou. Paris (Paryż) 1918. Libraire Académique, s. [4], VII, 274, [1]

 

Autorka eseju historycznego o sławnych Polkach, Anna Jadwiga Hulewicz (ok. 1898-1928) zwana we Francji "Halka", absolwentka wydziału dramatycznego paryskiego Konserwatorium, grała u boku słynnej Sary Bernhardt, a na jej cześć peany pisał Anatol France. W czasie wojny jednała Polsce przyjaciół objeżdżając front z odczytami i wierszami na rzecz ojczyzny. Niniejsza powieść stanowiła cząstkę jej propagandowej działalności, którą prowadziła jeszcze długo po wojnie. W książce wklejono list jej ojca do Eleonory Marii z hr. Zamoyskich Janowej Rafałowej księżnej Lubomirskiej z Rozwadowa (1862-1945). Nadawca listu, Kazimierz Hulewicz (1864-1939), pochodzący z ukraińskiej linii rodu, ziemianin guberni wołyńskiej, zaprzyjaźniony z bratem stryjecznym rosyjskiego cesarza, spędził 20 lat we Francji, gdzie prowadził ożywioną działalność literacką, popularyzując m.in. Henryka Sienkiewicza. W 1910 objął stanowisko wiceprezesa Warszawskich Teatrów Rządowych przyczyniając się do ugruntowania na warszawskich scenach repertuaru narodowego. Inną jego zasługą było wylansowanie Poli Negri i skierowanie jej do filmu. W latach 1916-1918 jako pierwszy Polak i katolik został przedstawicielem dyplomatycznym Rosji przy Watykanie. Załączony list, chwilami dramatyczny, przepojony jest bólem i goryczą ojca, który utracił ukochaną córkę. Wspomina czasy ukraińskie i wymienia z nazwiska tych, którzy odeszli z grona rodzinnego i towarzyskiego adresatki, której majątek leżał niedaleko jego posiadłości pod Żytomierzem. Przywołuje rozmowę z Rosą Bailly (1890-1976), poetką francuską, propagatorką kultury i literatury polskiej we Francji po 1918 r., w istocie kontynuatorką dzieła Halki Hulewicz, na temat Zakładu Narodowego Ossolińskich we Lwowie i istniejącego tam podobno szczególnego działu, poświęconego sławnym kobietom polskim. Historia tej książki wraz z listem stanowi ważny przyczynek do historii kultury polskiej na obczyźnie, pominiętej milczeniem w życiorysie Kazimierza Hulewicza w Polskim Słowniku Biograficznym.

 

 

 

Halka Ducraink. La femme polonaise. Esquisse historique (un vol. in-i6,

Librairie Perrin).

 

Halka Ducraine est le pseudonyme théâtral d'une jeune Polonaise,

brillante élève de notre Conservatoire qui a récemment débuté non

sans succès au Théâtre de l'Odéon. Son père, ainsi qu'elle nous l'ap-

prend (p. iSg) avait réuni sur le sujet du présent volume un certain

nombre de matériaux qu'elle a résumés, nous dit-elle, sans aucune

prétention d'historien. Cette aimable modestie nous désarme et nous

■"endons bien volontiers hommage à l'attrait de l'ouvrage, à l'élégance

du style, aux bonnes intentions de l'écrivain. Sa manière rappelle

celle d'une femme de lettres polonaise qui eut naguère chez nous de

grands succès, feue Olympe Chodzko. Ce livre est au fond un hymne

enthousiaste en l'honneur de la compatriote de l'auteur ; c'est une ber-

gerie où, suivant un mot classique, on ne rencontre pas le moindre

loup. Je crois bien que l'auteur n'a pas même lu la satire de Krasicki

sur les femmes du xvm^ siècle. Nous mettrons au compte de son

père des renvois à des théories de Lelevel (p. 221) aujourd'hui sans

valeur scientifique. M'"^ Halka Ducraine a beaucoup de talent et nous

souhaitons bien cordialement quelle ait l'occasion de l'appliquer à

 

des œuvres de pure imagination.

 

Louis Léger.